"Et j'irai loin, bien loin, comme un bohémien, Par la Nature, - heureux comme avec une femme."
Arthur Rimbaud

donderdag 7 november 2013

Op de Simon Stevin

Raconte-moi la mer
Dis-moi le goût des algues
Et le bleu et le vert
Qui dansent sur les vagues

Raconte-moi la mer - Jean Ferat
Het is een vroege morgen in Oostende, de milde septembertemperaturen klimmen rustig omhoog terwijl het water aan de kaden klotst en slaat. De RV Simon Stevin dobbert rustig op zijn aanlegplaats, bijna klaar voor weer een werkdag op de grillige Noordzee. Sarah en ik zijn vandaag vrijwilligers in een doctoraatsonderzoek van het ILVO omtrent de populatiestructuur en migratie van de commercieel erg belangrijke platvissen in de Noordzee (Tong, Tongschar, Pladijs en Schar).
Andreas en Kevin, de twee doctorandi, en de bemanning van de Simon Stevin zijn de hele dag in de weer met de boomkor en planktonstaalnames. Met de boomkor worden de vissen zelf gevangen, opgemeten en geteld. Met de planktonstalen worden de eitjes van platvissen eruit gezeefd. Beide monsteringstechnieken werden over de hele breedte van de Noordzee van Nieuwpoort tot De Panne uitgevoerd.
De vangsten van de boomkor dienden nadien uitgesorteerd te worden en daar was het dat Sarah en ik actief werden ingezet samen met thesisstudent Jasper die toch moest geduld oefenen vooraleer hij op de locatie kwam voor zijn staalnames van de benthos (bodemfauna). Hij gaat deze opkweken in het labo om invloed van de verzuring van het water (door CO2) na te gaan op de respiratie van nematoden die in de bodem leven.
Met de boomkor, het klassieke vangtuig van de visserij, sleept het net over de bodem. Behoorlijk verwoestend en er worden volop alternatieven ontwikkeld maar deze zijn nog niet commercieel inzetbaar. Het resultaat zie je onder andere in de enorme aantallen aan bijvoorbeeld Strandkrabben (Carcinus maenas) en Gewone zwemkrab (Liocarcinus holsatus) die gevangen worden. Een standaard protocol is om 1/3e van de vangst van de boomkor opzij te houden om dichtheden te schatten. In één zo'n derde deel telden we tot meer dan 200 krabben ...
Heel schattig zijn de Atlantische dwerginktvisjes (Sepiola atlantica), deze soort wordt tussen de twee en vijf centimeter groot en komt over heel het Atlantische gebied van IJsland tot Marokko voor.
Een voorbeeldje van een overvolle mand vers uit de boomkor, merk ook de vele schelpen op en de slangsterren (Ophiura ophiura) die in sommige vangsten de hele mand domineerden.
Ook werd er af en toe een zeldzaamheid gevangen zoals deze Zwarte grondel (Gobius niger). Deze soort, die voornamelijk in de Atlantische oceaan voorkomt, staat als gevoelig op de Nederlandse rode lijst.
En dan zie ik voor het eerst ook eens een Kabeljauw (Gadus morhua), waar de IJslandvaarders van weleer hun dagen en nachten, hun leven en gezin aan gaven in de eindeloze drang voor het bestaan.
We worden even uit onze routine gehaald door de snelle wieken van de Seaking, een Westland Sea King Mk.48, die ingezet wordt door onze luchtmacht, het 40e squadron, voor zoek- en reddingsacties (SAR) op zee en het bijstaan van vaartuigen in nood. De bemanning van de Seaking kwam een oefening doen op de Simon Stevin.
Maar ook wij zorgden zelf voor spektakel, daar heb je alleen maar enkele vastzittende emmers voor nodig ...
Een Harnasmannetje (Agonus cataphractus), een schorpioenvisachtige, weet niet goed wat hij van die rare biologen moet denken ...
Moeders mooiste is het misschien niet maar schoonheid ligt dan ook in de ogen van de toeschouwer, ik vond deze Zeedonderpad (Myoxocephalus scorpius) toch wel iets hebben...
Het rustige kabbelen van de onnatuurlijk kalme Noordzee blijft de hele dag voortduren en ik word er maar weer eens aan herinnerd dat niets zo grillig en onvoorspelbaar kan zijn als de zee. Al mijn uitvaarten op de Noordzee verliepen telkens heel anders !
De leuke waarnemingen blijven zich opstapelen zoals deze Pijlinktvis (Loligo sp.). Het zijn visuele predatoren die bij het jagen met hun ogen een prooi uitkiezen in een school vissen, zichzelf katapulteren in het water en de gekozen vis uit de school grijpen. Ze kunnen ook hun kleuren aanpassen naargelang de omstandigheden en gebruiken dit als camouflage of communicatie.
Pladijs (Pleuronectes platessa) links, te herkennen aan de vlekken en gladde huid bij aanraking, en Tong (Solea solea) rechts, te herkennen aan onder andere het "droevige mondje" en de meer rechthoekige vorm.
En we bleven sorteren, sorteren en sorteren ...
Zo tussendoor, als het schip onderweg was naar de volgende "sampling location", was er de tijd om uit te kijken op de zee, af en toe Bruinvissen (Phocoena phocoena) te spotten en detailfoto's te nemen van de nieuwste aanwinst voor de Belgische mariene wetenschappers. De RV Simon Stevin is de opvolger van RV Zeeleeuw, op welke ik voer met de mariene ecologie-excursie in 2012, en is in dienst sinds 25 mei 2012. Ze is het product van vijf jaar van afstemming op de diverse wetenschappelijke vereisten en de samenwerking tussen DAB, de Vlaamse rederij, en het VLIZ, de verantwoordelijke voor het wetenschappelijk programma van het schip. Met een lengte van 36 meter, breedte van 9,4 meter en een diepgang van 3,5 meter is ze uiterst geschikt als werkplatform. Ze heeft zelfs een elektromotor dat aangedreven wordt met een dieselgenerator zodat ze "stil" kan varen voor acoustische metingen.
Stilaan ging de lange dag voorbij en begon de lucht te kleuren door de avond.
De taak zat erop en het schip keerde terug naar de veilige haven in Oostende, we passeerden de diverse kustgemeenten zoals Middelkerke.
De route die we die dag afgelegd hadden konden we steeds volgen op deze computer. Het is ook hier dat de onderzoekers precies de locatie en omstandigheden kunnen noteren en hun vangsten kunnen timen.
Het resultaat was er ook naar, heel wat benthosstalen en stalen van de boomkorvangsten voor biomassametingen werden met de kraan op de kade gelost.
Terwijl de septemberzon Oostende een goedenacht kust, gingen Sarah en ik aan wal, op zoek naar een restaurantje om onze knorrende magen te stillen na een dergelijke interessante dag. Marien onderzoek maakt hongerig, dat is alvast een vaststelling !

Geen opmerkingen:

Een reactie posten