Nostalgie op wielen

Don't make me sad, don't make me cry
Sometimes love is not enough and the road gets tough
I don't know why
Keep making me laugh,
Let's go get high
The road is long, we carry on
Try to have fun in the meantime

Lana Del Rey - Born to die

Het is een modern popliedje maar het thema dat Lana Del Rey overtuigend bezingt is zo oud als de eerste verbrandingsmotoren en hun eigenwijze pioniers. Een idee van vrijheid op wielen. Een drang naar snelheid, een drift die vele mensen doorheen de geschiedenis bezield heeft maar ook een drang naar het ontdekken van vreemde oorden die nu nog meer binnen het bereik kwam van de gewone burger. Zeker op een motor of een motorfiets, die veel goedkoper waren, was dit een droom binnen handbereik.

Een van de getuigen van een bewogen mechanische geschiedenis in eigen Belgenland is het motorenmerk Gillet-Herstal uit Luik (Liège). Toen mijn grootvader, Constant Boghe, in 1955 opgeroepen werd voor de verplichtte legerdienst was dit motorenmerk al op zijn retour maar het Belgische leger bleef het merk trouw, kwestie van de nationale economie te ondersteunen. Zo reden ze ook rond met Minerva jeeps, die eigenlijk Landrovers waren waarvan de rechten gekocht werden om in productie te gaan in de havenstad Antwerpen. De jaren '50 waren optimistische economische jaren en dat reflecteerde zich ook in het straatbeeld. Gillet-Herstal maakte vooral in de jaren '30 furore. Na de oorlog was de ondernemingszin wat uitgedoofd en eind jaren '50 verdween het merk dan ook van de markt. Bekendere merken bij 't Belgische leger/Armée belge waren Ariel, Harley en FN. Ik durf wedden dat de meesten van mijn lezers, net als ik vroeger, de helft van deze namen niet meer herkennen. Ze zijn dan ook sinds lang uit het collectieve geheugen geprutteld maar ik blijf het een fascinerend onderwerp vinden.

In 1955 werd mijn grootvader opgeroepen naar het opleidingscentrum van het leger in het Brusselse Etterbeek en Tervuren. Hier leerde hij onder andere voertuigen besturen en kreeg hij een rijbewijs voor alle typen. Daarna werd hij ingedeeld bij de Luchtmacht als MP (Militaire politie) en kreeg hij als dienstvoertuig een Gillet Estafette waarvan hij zich nog heel goed herinner dat het een 500cc model was. Dit houdt een zijkleppenmotor in (de brandstof wordt dus horizontaal in de cylinders gebracht in plaats van bovenaf). Op bovenstaande foto ziet u mijn grootvader, met de pothelm op zijn kop (zo genoemd wegens de wel sterke gelijkenis met een nachtpot), in statige positie in het park van Tervuren met op de achtergrond wat nu het Koninlijk museum voor Midden-Afrika is, mogelijk in 1955 vlak na het begin van zijn opleiding. Het is trouwens een van de weinige voertuigen in zijn leven die mijn grootvader bijgebleven zijn. Dat is een zeldzaam feit. Zijn zes maanden in Tervuren patrouilleerde hij met deze Gillet en op 21 juli 1955 deed hij mee aan het militair défilé in Brussel voor de nationale feestdag onder het oog van koning Boudewijn. Toen moesten de motards nog kruiselings onderheen rijden en zelfs door een ring van vuur rijden. Een aspect dat men bij onze huidige défilé niet meer terugvindt !

Mijn grootvader werd vanaf 1 juni 1955 toegewezen aan het "Politiesmaldeel", bekrachtigd door Kapitein van het Vliegwezen Delmoitie, bevelhebber van dit smaldeel, en uiteindelijk werd Constant gelegerd in het springstoffendepot in Vaalbeek (Meerdaalwoud) dat nu nog steeds actief is en de DOVO herbergt : de ontmijningsdienst. Op 1 november 1955 haalde hij de graad van Korporaal zoals uit zijn militair zakboekje blijkt. Dit is een boekje dat werkelijk fungeert als tijdmachine naar ver vervlogen tijden waarin mensen gewoon met handschrift administratieve taken vervulden, compleet met vele stempels. Zowel de fysieke gegevens als identiteit, vingerafdrukken en medische gegevens van de soldaat werden hierin opgenomen gevolgd door een overzicht van verloven, eventuele tuchtmaatregelen en opleidingen die met succes voltooid werden en een kort overzicht van reglementeringen en dergelijke. Mijn grootvader ging na zijn zes maanden in Tervuren zes maanden naar het militair vliegveld van Beauvechien en sloot zijn legerdienst af met zes maanden in Meerdaal. Op deze twee locaties was hij de commandant van de wacht die zich te voet afspeelde. Aan het avondeten daarnet vertelde hij mij nog volgende anekdote : de wachthonden van Meerdaal vielen niet aan als de persoon een witte riem en witte broekophouders droeg, ieder ander vielen ze direct aan ...

Ook een regelrechte getuige van de patronaliserende tijdsgeest vindt men terug in "Daarom - het handboek van de soldaat", dit kregen militairen die net opgeroepen waren en is vol met tegenwoordig erg hilarisch klinkende omschrijvingen van heikele thema's zoals seks, flirten, geld, spionnen, opschepperij maar ook met raadgevingen voor een schoon en gelukkig soldatenleven compleet met ochtendoefeningen, frisse lucht in de kamer en dergelijke.

Na zijn voltooing van de legerdienst met een "huiswaartse zending" op 27 november 1956 vatte mijn grootvader terug zijn job bij de Posterijen op en ging dus de fiets op, deze keer een Leuvens fietsenmerk "Lovania". Daarnaast trouwde hij op 6 mei 1959 met mijn grootmoeder Hilda Vancaudenberg, in deze foto zijn ze allebei te zien op een picknick met de geleende Renault 4CV van nonkel Jef Boghe. Tot 1966 kreeg mijn grootvader brieven van de legeradministratie die een kazerne vermeldden waar, indien de oorlog uitbrak of bij algemene mobilisatie, mijn grootvader direct zich moest aanmelden. De Belgische dienstplicht hield in dat, na de diensttijd, de mannen ten allen tijde beschikbaar moesten zijn voor het leger maar na 1966 werd er niets meer gecommuniceerd. In 1994 werd de dienstplicht in België opgeschort.

Voor meer informatie over Gillet-Herstal kan u terecht op deze website van enthousiastelingen : http://www.gillet-herstal.be/