Uitgelaten in de Gaume

I go to nature to be soothed and healed and to have my senses put in order.

John Burroughs

Het is drieëndertig graden Celsius in de schaduw ondanks dat het net avond aan het worden is. Mijn busje staat geparkeerd in Leuven, de kofferklep wijd open, om Charlotte's fiets bovenop die van Simon en mij te leggen. De bagage wordt bij het kampeergerief gegooid. De raampjes die open kunnen zijn glasloos, helemaal opengedraaid, het busje is er klaar voor. En ook wij, biologen, zijn er helemaal klaar voor. Een hele maand op mijn vakantiejob, binnen gevangen terwijl de zomerse hitte de Brusselse straten teisterde, heb ik verlangd naar dit weekendje. De oude diesel komt met een stoot tot leven en diep ronkend rollen we op weg naar het meest zuidelijke puntje van ons landje: Torgny. Op de snelweg wappert de rijwind voor de nodige koeling terwijl mijn zesentwintigjarig busje voor de lange hellingen van de E411 autosnelweg zijn wiel niet omdraait, mits de nodige kalmte. Als de warmte eindelijk lichtjes afneemt in de bossen van de Gaume bereiken we eindelijk een boerderijcamping bij Torgny waar Lore, Reinhardt en Jan reeds gearriveerd zijn met hun fietsen. Zij hebben 's ochtends de trein gepakt. Maar ze zijn doortrapt genoeg om pas te komen opdagen als de tent rechtstaat !

Mijn busje heeft het gehaald en kijkt nu uit op het mooie dorpje Torgny. Zowel de tent als drie (later vier) fietsen als een tafel en twee stoelen en bagage werden erin gepropt en nog steeds had het karretje vijf zitplaatsen. Doe dat maar eens na met een saaie moderne SUV ...

Een zware onweersnacht volgde op die eerste avond, we zaten in de kern waardoor de wind zich als een ware geweldenaar gedroeg waardoor we de tent moesten steunen vanbinnenuit en waardoor een ritssluiting sneuvelde. Maar de aanblik op zoveel natuurgeweld was tegelijkertijd prachtig en bevreemdend. De bliksemflitsen verlichtten steeds de paarsige nachthemel terwijl de regen op het zeil kletterde als hagelstenen en het zeil doorboog onder de niet aflatende wind. Een interventie was nodig en Charlotte, Lore en Jan werkten met mij aan de losse koorden en piketten van de tent wanneer het onweer even een interlude hield. De rest van de nacht zou het blijven onweren maar nooit meer zo zwaar als die avontuurlijke eerste storm.

Om te bekomen en wakker te worden fietste Rein de volgende morgen snel de kalkgraslanden op om versgeplukte, wilde Marjolein (Origanum vulgare) te halen om thee te maken. Het afgekookt brouwsel is lekkerder als er ook honing aan toegevoegd wordt.

Aldus gesterkt trokken we op pad. Zes biologen, de beestjes en plantjes langs onze wandelpaden in de bossen rond Montauban hadden nog niet vaak van zoveel aandacht genoten zoals deze Hazelworm (Anguis fragilis).

Een Klein geaderd witje (Pieris napis) geniet met volle teugen van de zon en de zoete nectar die zijn lange tong lustig opslurpt.

Goed voorbeeld doet goed volgen en ook de Keizersmantels (Argynnis paphia) waren aan de dis begonnen.

Het mooiste aan de natuur is de verrassingen waarin men kan vallen zoals een plotse tijdreis: terug naar de woeste tijden van dino's en gigantische varens, terug naar de oertijd met de Reuzenpaardenstaarten (Equisetum telmateia) die de bosbodem bedekken als voor eeuwig verstarde soldaten. Hun voorouders hebben de ontdekking van het vuur meegemaakt, de komeetinslag van Yucatan, ze hebben de geschiedenis meegemaakt.

Als men dan ineens een forse zwarte libel met felgele strepen ziet vliegen, een zeldzame Gewone bronlibel (Cordulegaster boltonii), is de tijdsillusie compleet.

Hier in het hart van de Gaume hebben de bossen, ondanks eeuwen van menselijke bewoning, nog een natuurlijk karakter.

Die invloed van de mens ziet men in nog steeds bewaard gebleven Gallo-Romeinse inscripties zoals deze griffioenen, neergebeiteld rond 180 na Christus. Het is een vaak terugkomende funeraire afbeelding, de griffioenen stellen Hades voor, de god van de dood, die het graf onderhoudt.

Een andere afbeelding van een landbewerker met zijn ploeg is vanuit landbouwarcheologisch standpunt zéér interessant omdat het een van de weinige afbeeldingen is van een ploeg zoals deze in de tweede eeuw gebruikt werd. Een reconstructie kon dan ook op punt gesteld worden.

Een ander interessante archeologische vondst is de ruïne van een burcht uit de vroege middeleeuwen dat een reëel raakpunt vormt voor de legende van de Vier Heemskinderen en het ros Beiaard: het zou volgens de overlevering de burcht Montalbaen zijn waar de vier Heemskinderen zich verdedigden tegen de troepen van Karel de Grote.

Nu vormen de ruïnes een welkome ondergrond voor talrijke Steenbreekvarens (Asplenium trichomanes).

Na de afdaling van de kalkrotsen komen we terug aan de parkvijver waar we de wandeling begonnen. Groot is de verrassing als een Oeverloper (Actitis hypoleucos) rustig het water overkijkt. Dat is een soort die ik hier, in het midden van de Ardennen, niet verwacht. Dit is normaal een soort die slibplaten en rustige wateren zoekt.

's Avonds, als de dag nog nauwelijks afgekoeld is, gaan we per fiets naar een kalkgrasland aan de Côte d'Urbul bij Charency-Vezin. Vele zweetdruppels en diepe ademstoten zijn de prijs voor diegene onder ons die het moeten stellen met een minder goede conditie. Maar het zicht om de omgeving en de vele vlinders die voor ons uitvliegen als in een sprookjesfilm maken veel goed. Langzaam kom ik terug tot mezelf na de hevige inspanning en de vlinders komen nieuwsgierig op mij zitten. Ze zijn dol op het mineraalrijke zweet.

Icarusblauwtjes (Polyommatus icarus) vormen de hoofdmoot van de vele vlinders.

Bugwatcher Jan genoot van het stille spektakel.

Ook Bleek blauwtje (Polyommatus coridon) was een opvallende en vrij veel voorkomende verschijning in de bloeiende kalkgraslanden.

Een Groot dikkopje (Ochlodes sylvanus) draagt bij aan de diversiteit. Deze soort komt voor van Europa tot Japan en zoekt typisch vochtig, matig voedselrijke graslanden

Wat verderop zorgen Icarusblauwtjes in copula voor het voortbestaan van de lokale genenpoel.

Koninginnepages (Papilio machaon) zijn bij de grootste vlinders van Europa en zijn ook zeer snelle vliegers. Voor dit exemplaar heb ik gejogd, in volle zon, door een weiland vol bloeiende witte schermbloemen. Het was de moeite meer dan waard voor zo'n indrukwekkende deel van onze biodiversiteit.

Maar ook lange zomerdagen komen eens aan hun einde en de zonsondergangen zijn er niet minder mooi om.

Toch betekent dat nog niet dat we stilzitten. We gaan op zoek naar Relmuizen (Glis glis). Ik zou ze helaas enkel horen, maar bijvoorbeeld Jan zou snel genoeg reageren om een bewijsfoto te kunnen nemen. Het is niet de gemakkelijkste soort om waar te nemen, ze glippen zeer snel weg.

Zoals al eerder duidelijk was nemen wij tussen onze natuuruitstappen -met vooral insecten- ook de tijd voor cultuur zoals een korte uitstap naar Montmedy, een kleine Franse vestigingsstad dat van ver doet denken aan Carcassonne dat ik in 2009 bezocht.

Op een uurtje heb je de piepkleine, half uitgestorven citadel wel gezien maar het blijft interessant. Zoals de middeleeuwse tunnel waardoor je met de auto naar binnen kan rijden, mijn busje paste net op de oude ophaalbrug waar een jonge duif er niet beter op wist om onder mijn bus door te wandelen in plaats van op te vliegen ... Gelukkig hadden we tijd in anders zo hectische levens.

De stad Montmedy bevindt zich nu aan de voet van de heuvel, binnen de zware verdedigingsmuren zijn de oude verweerde huizen vaak verlaten, soms in rare bouwstijlen opgetrokken waren ze ooit de trots van een familie. Nu kijken ze vervallen en leeg op de smalle straatjes.

De stadswallen zijn betalend te bezoeken maar rondom zijn enkele kerkers en bunkers te vinden waar men zich in kan begeven en een vleermuis kan opschrikken. Het is een welkome afwisseling van de inspannende zoektochten op de kalkgraslanden.

Ondanks dat we door de hitte amper vogels zagen - op een roepende Wespendief (Pernis apivorus), een statige Zwarte wouw (Milvus migrans) en vele Rode wouwen (Milvus milvus) na- was het een geweldig en gezellig weekend. Een uiting van vriendschap en natuurliefde zoals er meer mogen zijn in deze drukke tijden van het afstuderen en de eigen weg zoeken...