West-Vlaams uitwaaien

"A journey is best measured in friends, rather than miles."
Tim Cahill

Een mooie, zelfs vrij warme decemberochtend belicht de drukke stationsomgeving van Leuven als ik met mijn wagen behoedzaam naar het afspreekpunt rij, Charlotte komt net aangelopen en even snel kunnen we de E40 oprijden, op weg naar dat ultraplat stukje België: West-Vlaanderen. Ik ben nog werkloos en Charlotte kan wat rust gebruiken na haar doctoraatsvoorbereidingen en we mogen logeren bij Reinhardt in Damme, vlakbij Brugge. Hij woont afgelegen in de uitgestrekte polders en kan ook wat hulp gebruiken bij het wilgenknotten. Kortom: een ideale trade-off functie. Maar natuurlijk komt het verkennen van de natuurgebieden op de eerste plaats, of wat had u anders verwacht van drie biologen ?

En weerom bevind ik mij op de soms gladde houten planken van de pier in Nieuwpoort aan de IJzermonding terwijl de Scholeksters (Haematopus ostralegus) luid te kennen geven dat het eb is, tijd om voedsel te zoeken ! Het klinkt door elke minuut heen.

De Steenlopers (Arenaria interpres) zijn weer betukt op gemakkelijke buit bij de eeuwige vissers. In het zachte decemberlicht kleurt hun winterkleed nog mooier in zijn eenvoud.

Rein wordt al snel vriendjes met een van de Zilvermeeuwen (Larus argentatus) die de pier aflijnen.

Die vissers zijn hier vooral op jacht naar bodemvissen waaronder voornamelijk Pladijs (Pleuronectes platessa).

Langs de golven verzamelen zich Bonte strandlopers (Calidris alpina) en Zilverplevieren (Pluvialis squatarola) om te rusten.

Een paar dagen eerder was er een zeer zware Noordzeestorm, de Sinterklaasstorm genoemd, die in combinatie met het springtij een behoorlijke ravage aanrichtte op de Engelse eilanden en de Waddeneilanden. België bleef nog vrij goed beschut maar zwakke dieren overleefden het natuurgeweld toch niet, zoals deze jonge Bruinvis (Phocoena phocoena) die reeds tot voedsel diende voor de vele meeuwen en kraaien.

Ook de enorme aantallen aangespoelde schelpen, slangsterren en ander strandgrut zijn een stille getuige van deze storm.

Ik weet niet goed wat mij ertoe drijft om steeds naar de IJzermonding te gaan. Niet alleen omdat het de enige riviermonding is in België maar ook omwille van de unieke combinatie van een drukke badplaats aan de ene kant en de rust en het vogelgekwetter aan de andere kant. Het contrast trekt mij aan, vooral die van de rustige kant waar slechts weinige toeristen komen en waar natuurlijke dynamiek hoogtij kan vieren. Ik kan er niet direct een reden voor geven voor deze aantrekkingskracht, maar het blijft een fascinerend gebied voor mij.

De dagen vliegen zeer snel voorbij in deze laatste weken vlak voor de zonnewende en voor we het weten schemert het al. Terug bij Rein thuis in Damme brengt hij ons, met de vinger op zijn lippen, behoedzaam naar een van de knotwilgen waar al een paar weken een Groene specht (Picus viridis) een slaapplaats ingericht heeft. De vogel is er en ligt diep in dromenland zoals zijn regelmatige ademhaling bewijst. Het is een schattig zicht, een slapend wild dier, je voelt jezelf ineens een indringer in de rust en we zijn ook snel weg om dit beestje zijn verdiende rust te laten bewaren.

De volgende morgen heeft het gevroren en is de tuin met de schapen bedekt met rijp. Een stevig ontbijt gaat er wel in om warm te blijven terwijl de zon het land opwarmt.

Want het is tijd om de wilgen te knotten. Terwijl Rein en ik ze te lijf gaan met de handzaag en snoeitang, ruimt Charlotte de stammen op met een kapmes zodat ze mooi glad zijn voor de kachel.

Zo af en toe zijn er takken die zeer dik zijn geworden en waarbij een beetje verzekering geen kwaad kan: Rein klimt als een ware chimpansee de bomen in en bindt er een lang stevig touw rond.

Daarna was het zagen geblazen, soms wisselden we af maar ik had meer de kracht om het touw gespannen te houden en de zware tak in de juiste richting te laten vallen. Charlotte bleef wijselijk op afstand terwijl Rein lustig de zaag orchestreerde.

Het werk lijkt op het oog niet op te schieten maar de vele busseltjes snoeihout, netjes verzameld door Charlotte, en de enorme hoop zwaar hout die achter ons lag bewijzen het tegendeel. Wilgen leveren zeer veel biomassa, dat is een feit !

Tijd voor ontspanning op de middag was er ook met een lange strandwandeling met Tuurke, de hond des huizes, langs de Zwinduinen.

De duinen waren ook zwaar afgekalfd, meermaals waren de afkalvingen tot meer dan twee meter hoog. De duinen waren zodanig toegetakeld door de recente storm dat ze weer een bewijs leverden van hun natuurlijke bescherming van de achterliggende polders. Ook duinen en hun natuurlijke dynamiek zijn belangrijk in kustbescherming, dat heeft men in Nederland, met de enorme uitgestrekte zandduingebieden, al langer in het snotje dan in Vlaanderen.

De duinen vormen ook een favoriet biotoop voor vele soorten en een uitverkoren jachtterrein voor de Torenvalk (Falco tinnunculus), in casu een jong mannetje.

Hier klonk het lied van de Scholeksters weer boven het golfgeruis heen. Ik begin te vermoeden dat het ook dit geluid is dat mij aan de Noordzee blijft binden, als een Calypso.

Want die kleine steltlopers aan onze kust laten toch ook zo hun sporen na in mijn herinneringen.

De Ooievaars (Ciconia ciconia) die broeden in het Zwin, kiezen er vaak voor om de winter door te brengen in de omringende polders waar in de meestal zachtere winters voldoende voedsel te vinden valt.

Na de lange strandwandeling, keren we weer terug naar de wilgen tot het begint te schemeren. We gaan vlug naar de Damse Vaart waar we getuige zijn van een ander prachtig natuurfenomeen in de impressionistische kleuren van de avond: de slaaptrek van duizenden ganzen die hun aanwezigheid luid gakkend te kennen geven. Ongelooflijk.

Vroeg invallende avonden zorgen ervoor dat biologen minder lang in de natuur kunnen genieten, we wenden de wielen dan maar naar een van de mooiste steden van België: het middeleeuwse Brugge waar we ons amuseren met het bewonderen van de vele kerstetalages, waaronder opvallend veel creatieve chocolade, en de trotse bouwwerken in de stad. Het enige spijtige is dat Brugge 's avonds verstilt. Leuven is op elk uur van de dag en avond zeer levendig dankzij een gemengde bevolking en de vele studenten en die "vibe" mis ik in deze stad waar de geschiedenis nog meer sporen heeft nagelaten als in mijn thuisstad... Maar het blijft visueel een prachtige stad om bij avondlicht door te kuieren.

Tenslotte de volgende dag, na een ochtend wilgen knotten, bezoeken Rein en ik nog de Uitkerkse polders. Charlotte is de avond ervoor al teruggekeerd per trein omdat ze de volgende dag nog een belangrijke vergadering in de agenda had staan. In het groen van de polders verzamelen de Kolganzen (Anser albifrons) zich.

De groepsdynamiek van deze grote aantallen territoriale vogels is het voorwerp van vele minuten, tot uren, observeerplezier. Heel even wordt ons een blik gegund in hun individuele levens, van ontspannen rekken en strekken tot een uitslaande ruzie.

Ook vele Kieviten (Vanellus vanellus) en Smienten (Anas penelope) groeperen zich voor de winter, een extra veiligheid tegen predatoren zoals de alomvertegenwoordigde Vos (Vulpes vulpes) of de vele roofvogels die de weilanden met hun doordringende blik afspeuren.

Plots is er een andere bekende roofvogel in het zicht. Ziet u hem, goed gecamoufleerd tegen het bruin verkleurde riet ? Nee ?

Laat ons de foto wat bijsnijden, want toegegeven, hij zit wat ver. Een Velduil (Asio flammeus) met zijn kenmerkende gele blik vol rust. Hij poetst zijn veren, kijkt wat rond, soest wat weg in de avondzon. Hij spaart zijn energie voor de nachtelijke jacht.

En terwijl de rietpluimen het zakkende zonlicht vangt in een kaleidoscoop om een kakofonie aan nauwelijks vast te leggen kleuren te vormen ...

... neem ik weer afscheid van het landelijk gebleven West-Vlaanderen, al weet ik van mezelf dat het zoals steeds slechts bij een kort afscheid zal blijven. De rust en vogelrijkdom daar is goud waard in een leven vol files en agendapunten...