"Et j'irai loin, bien loin, comme un bohémien, Par la Nature, - heureux comme avec une femme."
Arthur Rimbaud

dinsdag 5 juni 2012

Ecostage Wales - op het water

Make sure you have something to tell your grandchildren - A. Linten
Een woensdagochtend, half 6 's morgens. Ik ben net door mijn vader in Leuven afgezet met mijn valies, statief en rugzak, beiden tot barstens toe gevuld, niet alleen met kleren maar vooral met bio-spullen zoals telescoop, fototoestel, determinatiegidsen, ... Voor velen is het onmogelijk vroeg maar we hebben het ervoor over : we staan namelijk klaar om te vertrekken om een ferry van P&O te halen in Calais. Juist, we gaan het Kanaal oversteken en ons op dat Engelse eiland begeven, op weg naar het Dale Fort research centre in Pembrokeshire, Wales. Op de ferry blaast een stevige vochtige wind maar Rein, Arne, Gert en ik staan paraat met onze verrekijkers want wij hebben een weddenschap met begeleider Bram : we gaan op deze trip proberen het vogelrecord te breken dat op 96 soorten ligt. Dat maakt deze week extra spannend en zo vliegt de ferrytrip voorbij en varen we Dover al binnen onder het aanblik van de beroemde witte krijtrotsen.

Met mijn ouders ben ik geregeld al naar Engeland geweest, zelfs een keer met de eigen auto op weg naar Canterbury. Mijn moeder is een anglofiel maar geen biologe. Ik ken dus Londen en de streek rond Canterbury maar de natuurpareltjes van Engeland moesten wachten tot later ... Tot nu dus. Deze ecostage is op te nemen in het vak Advanced ecology (en ook Ethology and Animal behaviour) en is een uitstekende introductie voor het pareltje van landschap dat men Wales noemt. Maar laat ik niet teveel vooruit lopen op de zaken ...

Onderweg viel vooral de grote hoeveelheden geel bloeiende Gaspeldoorn (Ulex europaeus) op -waar ik mij nog geregeld aan zou prikken- en de bijna intacte landschapsmatrix : bijna alle weiden waren omringd door prachtige haagkanten zoals je dat ook in Voeren nog kan zien. En natuurlijk die bákken neerslag die onveranderlijk de bus bedropen.

En dan kwamen we eindelijk aan in Dale village, de bus parkeerde zich en de Landrover Defender 110 van het Dale Fort stond al klaar om de bagage over te nemen. Want Dale Fort, moet u weten, ligt bovenop een landtong ("peninsula") en is enkel te bereiken met een steeds klimmende smalle eenbaansweg, onmogelijk smal voor de bus. In de regen, vrolijk omdat we er eindelijk zijn en hey, biologen trekken zich van het weer niets aan, stappen we naar het fort dat effectief een omgebouwde verdedigingsfort is waarvan de voornaamse gebouwen uit 1850 stammen. Nu is het eigendom van het Field Studies Council en is het onze uitvalsbasis voor de volgende week. Doornat komen we in de dinerzaal in de keldergewelven en doen we ons te goed aan de uitstekende rijst, kip en curry, ons verheugend op de volgende dag.
Een dikke mist begroet ons 's morgens aan het typische Engelse ontbijt van "toast, sausages, eggs and bacon". De bus brengt ons naar Martins Haven, de uitvalsbasis voor de boottrip naar Skomer island. Dit is een klein eilandje van zo'n 3 km² voor de kust en een belangrijk natuurreservaat dat van levensnoodzakelijk belang is voor broedende zeevogels en Grijze zeehonden (Halichoerus grypus) maar ook voor de mariene flora en fauna want ook onder water geniet het een beschermde status en is zo erg geliefd bij duikers. Trouwens, rechts op de foto kunt u, in de rode regenjas, onze gids John zien die al zovele jaren de K.U. Leuven begeleidt en dit jaar ons voor de laatste keer gidst vooraleer met pensioen te gaan.
Eindelijk is het zover : de zee op ! In de mist krijgt de kust een natuurlijk, ietwat grimmig uitzicht en zo blij als een kind trotseren we de toch wel woelige golven. Het kleine bootje (zie volgende foto) danst zijdelings heen en weer en geregeld vliegt er spatwater over de reling. Ondertussen beginnen uit de mist de eerste Alcidae op te duiken, de eerste Alken (Alca torda) en Zeekoeten (Uria aalge) vliegen her en der en dan is het de sport om de eerste Papegaaieduiker (Fratercula artica) te zien naarmate we Skomer island naderen ...
De boot, "Dale Princess", legt aan en de opvarenden moeten lenig van de boeg afspringen. Hier geen slap gedoe met aanloopplanken.
In de dikke erwtensoep gaan we op pad over de rotsige bodem, glimmend van de regen.
Na een rondje vogels observeren voor het eerste gezamenlijke veldwerk -koloniebroeders vergelijken, vandaag waren dit Drieteenmeeuwen (Rissa tridactyla) en Kleine mantelmeeuwen (Larus fuscus), brengt John ons naar een kliffenrand "The Wick" die werkelijk zwart-wit ziet van de Papegaaieduikers. Een fotografisch Nirvana. Dit kereltje was zijn veren aan het poetsen. Deze vogels zijn nooit jacht of dergelijke gewoon geweest en kunnen dus zelfs tussen uw benen doorlopen, wat ook gebeurde. Ze zijn kleiner dan de meesten zouden verwachten; ze zijn maar zo'n 30cm groot en het zijn dus eigenlijk koddige noordelijke pinguïns die nog kunnen vliegen, maar het landen is werkelijk steeds weer een crashlanding. Ze broeden in holen die ze zelf graven in de klifranden bovenaan.

"I'm here, love me."
Het was nog maar het begin van het broedseizoen dus werd er her en der nestmateriaal aangevoerd. Zo zie je ze eens met iets anders dan de klassieke visjes op de foto zoals die in alle natuurboekjes wel eens verschijnen. Ook hier kan u het toch wel speciale snavelsysteem bewonderen die verschillende drukpunten heeft zodat een Papegaaieduiker meerdere dingen tegelijk kan meenemen door ze vanachter naar voor telkens apart vast te klemmen.
Af en toe waren er paartjes die nog eens hun band versterkten door met de snavels langs elkaar te wrijven en een soort rechtopstaand kortdurig dansje te doen. Je wordt ze eigenlijk nooit beu ...
Natuurlijk zijn er nog meer vogels op dit eiland en niet van de minste. Zo is dit eiland van internationaal belang door de 200 000 broedparen van Noordse pijlstormvogel (Manx shearwater, Puffinus puffinus), zowat 30 procent van de totale wereldpopulatie ! Het spreekt vanzelf dat er ook intensief onderzoek op deze vogels gebeurt zoals hier waar magnetische poortjes registreren wanneer de vogels terugkeren in hun nestholten -zij broeden over het ganse eiland in de grond- en hun zendertjes registreren ook de foerageertijd en zelfs duikdiepte. Soms worden ze ook met GPS-tracers uitgerust zodat hun migratieroutes duidelijk worden.
Een locale onderzoekster haalde er eentje van het nest en liet ons de witte eieren zien. Op deze foto kan je goed het ringetje zien die de vogel identificeert. Opvallend is ook de gespitste snavel en de duidelijke zwempoten.
En zo vliegt een dag snel voorbij. De boot voor Skomer en het vasteland is sterk afhankelijk van het tij en we moeten om 15 uur al terugkeren omdat de boot anders aan de grond zou lopen. We hebben het eiland nu meegemaakt met een dikke, typisch Engelse mist en het had wel een speciaal gevoel. In het midden van het eiland had je bij momenten een "white-out" effect waarin je amper verder dan 10 meter kon zien. Bij het wachten voor de boot genieten we nog van de Zeekoeten en Alken die hier tegen de rotswand aanzitten.
Twee dagen later konden de omstandigheden niet harder verschillen dan mogelijk was ! Een stralende blauwe hemel gecombineerd met een barmhartig zonnetje en een redelijk straffe noordenwind zorgen voor ideale weersomstandigheden. Hier het uitzicht vanuit Martins haven, merk vooral het diepblauwe heldere water op. Bij momenten waan ik me eventjes in het continentale Frankrijk.
Puffin is Engels voor Papegaaieduiker. Die Engelse humor zit toch overal waar je het niet verwacht.
Op Skomer island is ook het waarnemingenbordje toepasselijk versierd.
Nu vallen de wilde hyacinten (Bluebells, Hyacinthoides non-scripta) extra hard op; hun diepblauwe tot violette bloemen fleuren het rotsige grasachtige uitzicht op en zijn een overblijfsel van een bebost verleden 5000 jaar geleden vooraleer de eerste bewoners hier landbouw kwamen bedrijven. Een landbouw die zeer beperkt zou blijven tot in het begin van de twintigste eeuw. Het gevecht met de elementen beu werd het eiland door de laatste afstammeling van de enige boerderij overgedragen aan de overheid. Het werd uiteindelijk een belangrijk reservaat en het gebouw dat je hier kan zien is het onderzoekscentrum met de verblijfplaatsen van de wetenschappers. Overal ontsnapten er van biologische lippen : "I could live there". Jazeker.
Dromen strekken zich uit over wulpse golven. Een mens wordt hier vanzelf poëtisch.
Schattig maar schadelijk. Deze konijnen (Oryctolagus cuniculus) zijn ooit op het eiland ingevoerd en zijn nu een plaatsconcurrent voor de Papegaaieduikers en Noordse pijlstormvogels maar zijn ook een prooi voor de Slechtvalk (Falco peregrinus), Velduil (Asio flammeus) en de Grote mantelmeeuwen (Larus marinus) die deze konijnen geheel kunnen binnenslikken. We zagen zo ook een Grote mantelmeeuw een konijn bij zijn nekvel pakken maar terwijl hij met zijn prooi wegvloog slaagde het konijn erin zich uit de snavel los te wriemelen, op de grond te vallen en hard weg te vluchten. Spannend om te zien want Grote mantelmeeuwen zijn de grootste meeuwen die er zijn; ze kunnen een spanwijdte tot anderhalve meter halen en zijn geduchte predatoren.
Maar terug over de konijnen, John liet ons dit omheind stukje zien waar de konijnen absoluut niet aan kunnen en het verschil in vegetatievorm is enorm vergeleken met het omringende land waar deze knagers vrij spel hebben. Er werd door enkele biologen gepostuleerd dat de konijnen, in hun rol als grazers, ervoor zorgden dat de holenbroeders zoals Papegaaieduikers veel makkelijker holen konden vormen. Maar in de omheinde stukken zijn de vogels ook met groot gemak aan het graven gegaan. Bovendien zijn de konijnen dus inderdaad plaatsconcurrenten in de grondbewoning. Op het nabij gelegen eiland Skokolm werd er geëxperimenteerd met myxomatose (een fatale konijnenziekte) met succes maar op Skomer had het weinig effect. Ook ziekteverspreiding is aan diverse factoren onderhevig ...
Aan de Wick teruggekomen genieten de fotografen weer van de Papegaaieduikers in de volle zon.
Overal op het eiland liggen stille getuigen van het "geven en nemen" adagio van de natuur : de stoffelijke resten van Noordse pijlstormvogels in de vorm van hun vleugels. De rest werd ingeslikt in zijn geheel door een Grote mantelmeeuw.
Een typisch aspect van het eiland zijn de blote rotsen, een rustende Grote mantelmeeuw en het ingetogen wit van de Silene.
Middagpauze met Bruinvissen (Phocoena phocoena) in het blauwe heldere water, niet te verwarren met deze slapende Homo sapiens individuen.

"Everybody loves bluebells !"
Een slapende Noordse pijlstormvogel in zijn schuilplaatsje in het riet, aan het uitrusten want deze vogels foerageren 's nachts op zee.
Een overblijfsel van het landbouwverleden trotseert nog steeds de onvermoeibare zeewind.
Ook de Alken beginnen aan de nestbouw op deze prachtige dag en vliegen af en aan.
Uiteindelijk komt datgene waar de meesten van ons heel hard naar uitkeken en van droomden. En voor het eerst in zo'n twee of drie jaar kon John het weer regelen dankzij het goede weer en de spiegelgladde zee : een trip met een Zodiac naar Grassholm island, een klein stukje rots ver op zee dat totaal erodeerde door de Papegaaieduikers hun graafwerk en waar nu de tweede grootste Jan-van-Gentenkolonie (Morus bassanus) van het Verenigd Koninkrijk op huist ! Ik hoor bij de tweede groep die deze trip 's avonds zullen doen.
Daar ben ik blij om want de prachtige dag vloeit over in een avond met onwezenlijk mooi licht en kleuren. We vertrekken vanaf Martins haven en onze "skippers", twee jonge gasten die maar al te blij zijn met zo'n enthousiaste groep biologen, stoppen eventjes bij Skomer island om hun vriendje eten te geven : deze Zilvermeeuw (Larus argentatus).
We varen langs het eiland en her en der vliegen de verschillende zeevogels in grote groepen parallel aan de kliffen boven het schitterende water. Wat een zicht ...
Rein kijkt zich de ogen uit met de onmisbare verrekijker en we kijken rond naar nieuwe soorten voor onze recordpoging en genieten volop van het observeren van de diverse vogelsoorten die overal rondzwerven.
Jep. Dat is Grassholm. Het lijkt niet zo groot maar eenmaal dichterbij ... komt er een bepaalde geur ons tegemoet, onmiskenbaar guano...
En dan zien we dat het eiland letterlijk wit ziet, wit van de Jan-van-Genten ! Ongelofelijk !
Van overal komen ze aanvliegen en volgen of omcirkelen ze de kleine vlugge Zodiac uit pure nieuwsgierigheid. We zien er ook overvliegen met nestmateriaal op weg naar het eilandje.
Ook Grijze zeehonden liggen soms lui te slapen en te rusten op de rotsen.
Dan komt het ! Het ultra-magische van de avond. De sierlijke glijvluchten en het opvliegen van de actief foeragerende Noordse pijlstormvogels ! Het is een zicht dat ik nooit meer zal vergeten, gekleurd door het brullen van de twee buitenboordmotoren, het geruis van de wind en de diepe kleuren van de ondergaande Engelse lentezon. Het valt niet mee om foto's te nemen, overdonderd als ik ben, en zeker niet op een steeds hevig trillende Zodiac maar ik doe mijn best.
We zien nog een Bruinvis opduiken in het licht van de ondergaande zon op het water en ik voel mij eventjes in de film "Free Willy", helaas ben ik te laat voor een foto maar erg vind ik het niet. Ik ben betoverd. Zodanig zelfs dat, wanneer een van de skippers ons vraagt hoe we het vinden, ik heel hard roep "It's absolutely fabulous !!". Een uitroep die mij de rest van de week nog zou achtervolgen ... :)
Maar het is dan ook moeilijk om niet onder de indruk te zijn ...
We zwaaien nog uitbundig naar deze ranke zeilboot en komen dan weer aan in Martins haven terwijl onze oren nog naruisen van het motorgeraas en onze hersenen op volle toeren draaien om die duizenden indrukken te verwerken. Een onmogelijke taak om alles te distilleren in één alomvattend verhaal. Dat is onmogelijk. Steeds weer komen er nieuwe beelden mij voor de geest. Ik kan wel zeggen dat ik die avond laat heel gelukkig insliep. Ik hoop mijn lezer toch een kleine indruk meegegeven te hebben maar ik kan eigenlijk maar één ding zeggen. Ga. Beleef het zelf. U zult niet teleurgesteld worden ! En dit was nog maar één luik van onze ecostage ! Het vervolg mag u zeer binnenkort verwachten ...

Geen opmerkingen:

Een reactie posten