Vegetatieopnames in Langerodebos

"You can know the name of a bird in all the languages of the world, but when you're finished, you'll know absolutely nothing whatever about the bird...
So let's look at the bird and see what it's doing -- that's what counts. I learned very early the difference between knowing the name of something and knowing something."

Richard Feynman

Deze quote drukt perfect uit waar de huidige biologie voor staat. Veel mensen denken nog dat wij enkel planten en beestjes een naam geven en opkomen voor het Amazonewoud omdat er zoveel planten en beestjes in voorkomen. Toch zien zij maar een schijntje van wat biologie echt inhoudt. Biologie zijn de processen die de soortensamenstelling en de natuur die wij zien maken tot wat ze zijn en die de stabiliteit van onze wereld waarborgen. Biologie is ecologie, geologie, fysica, chemie en geografie -invloed van de mens- in één gigantisch geheel. Een geheel dat wij pas de laatste twaalf decennia beginnen te begrijpen. Er is nog heel wat werk aan de winkel.

Een van die processen is vegetatievorming. Hoe komt het dat bepaalde planten staan waar ze staan ? Hoe komen ze er ? Gaan ze blijven of worden ze weggeconcureerd ? Deze vragen stonden achter het practicum van de vegetatieopname in het door de universiteit beheerde Langerodebos, een deel van het natuurreservaat de Doode Bemde. In het kader van het vak Terrestrische ecologie -dat rond deze vragen is opgebouwd- gaan wij een voormiddag het veld in om planten te determineren in random genomen opnames van 10x10 meter en om de bedekkingen (het aandeel oppervlakte dat ingenomen wordt) van elke plantensoort afzonderlijk te schatten.

Gert en Jonas meten het opnamevierkant op en bakenen de hoekgrenzen af met losse takken als paaltjes die gemarkeerd worden met onze jassen.

Er werd ook bijkomende data verzameld, onder andere met bodemboringen die gebruikt werden 1) om de dikte van het strooisellaag (A0 horizont) te bepalen, 2) om de diepte van de zomer- en winterwaterstanden te bepalen en 3) om de stalen in het labo te verwerken voor verdere bodemeigenschappen zoals pH (zuurtegraad), het aandeel organische stof en het watergehalte.

En toch, biologen zouden biologen niet zijn als ze niet heel blij als een kind zouden worden van een zeldzamer plantje zoals deze Muizenstaart (Myosurus minimus). Het is een soort die behoort tot de Ranunculaceae, waar de boterbloemen ook toe behoren, en is een soort die hier in de Dijlevallei vooral aangetroffen wordt op tredplaatsen van vee.

Hier is Simon bezig aan de pH-metingen van onze stalen in het plantkundig labo.

Een van onze statistische analyses levert een beeld op als deze : een Twinspan clustering van de opnamevierkanten voor alle vegetatieopnames van alle groepjes. Een Twinspan clustering houdt in zijn methode rekening met alle bijkomende data van de omgeving van de opnamevierkanten zodat je de soorten die erin voorkomen kan linken aan hun omgeving zoals bodem en waterbeschikbaarheid. Het is met onder andere met zo'n Twinspan dat je vegetatiegemeenschappen kan afbakenen en kan linken aan omgevingsvariabelen. Uit onze gegevens bleek vooral de eerste (rode) clustering de belangrijkste onderverdeling : vegetaties met een voorkeur voor voedselrijke bodems met een relatief lage buffercapaciteit (pH resistentie) en een ondiepe zomergrondwatertafel naast vegetaties met een voorkeur voor voedselarme bodems met een relatief hoge buffercapaciteit en een diepe zomergrondwatertafel (droogte in de zomer).

Het zijn zo'n dingen die dan verder kunnen worden gebruikt in onderzoek, bijvoorbeeld naar stabiliteit van ecosystemen -zoeken naar afwijkingen in deze analyses- en dergelijke. Heel interessant en het is onder andere met deze technieken dat ik zal moeten werken voor mijn thesis. Later meer daarover ! Ik wou mijn lezers al eens laten kennismaken met de technischere kant van mijn opleiding en hoe kon dat beter dan met een voor het grote publiek al wat aantrekkelijker beeld van de Twinspan ?